Όλες οι εξημερωμένες όρνιθες (gallus gallus domesticus) προέρχονται από τις άγριες όρνιθες (gallus gallus) που ζουν στα δάση της Ινδίας και στην Νότιο-ανατολική Ασία (Βιρμανία, Μαλαισία, Ταϊλάνδη και Καμπότζη).
Εξημερώθηκαν πριν από 8.000 χρόνια και εισήχθησαν στη Μέση Ανατολή και την Αίγυπτο κατά τη δεύτερη χιλιετία π.Χ., στην Ευρώπη την πρώτη χιλιετία π.Χ. και στην Αμερική τον 16ο αιώνα.
Μάθε για τις όρνιθες
Στο φυσικό της περιβάλλον, η όρνιθα ζει περίπου δέκα χρόνια ή και παραπάνω
Μια ενήλικη όρνιθα
ζυγίζει μεταξύ 3 – 4 kg, όσο περίπου και μια γάτα
Τα μάτια της δεν κινούνται, αλλά η ακινησία τους αντισταθμίζεται από μεγάλη και συνεχή κινητικότητα του κεφαλιού.
Δεν έχει δόντια, καταπίνει πετραδάκια και οι μύες του στομάχου μαλάσσουν τη στερεά τροφή μαζί με τις πέτρες για να τη μασήσει
Τρώει ό,τι βρίσκει στο έδαφος: σπόρια, χορτάρι, φύλλα, πετραδάκια, σκουλήκια ή έντομα.
Όπως και ο άνθρωπος, διακρίνει το κόκκινο, πράσινο και μπλε χρώμα, το ιώδες φως που είναι στα όρια του ορατού φάσματος, αλλά και το υπεριώδες που είναι αόρατο στο ανθρώπινο μάτι.
Επειδή είναι τόσο ευαίσθητη στο υπέρυθρο φως, μπορεί να διακρίνει το χάραμα μέχρι και μία ώρα νωρίτερα από τον άνθρωπο. Εξού και ο κόκορας λαλεί όταν εμείς νομίζουμε ότι είναι ακόμα νύχτα.
Οι όρνιθες έχουν αναμφισβήτητα περισσότερες ικανότητες απ’ ό,τι νομίζουμε, αλλά μας βολεύει ψυχολογικά να υποβιβάζουμε τα ζώα που χρησιμοποιούμε ως τροφή.
— Dr. Siobhan Abeyesinghe, Royal Veterinary College (UK)
Κοιμάται όρθια, με τα μάτια κλειστά και το κεφάλι χωμένο στα φτερά για να αποφύγει το φως.
Σκάβει λάκκους στο χώμα και κυλιέται στη σκόνη για να καθαρίζει και μονώνει τα φτερά της από τα παράσιτα.
Σκέπτονται
Η νοημοσύνη των ορνίθων έχει τεκμηριωθεί πολλαπλώς. Μπορούν να λύσουν σύνθετα προβλήματα, να κατανοήσουν αιτία και αποτέλεσμα, έχουν μνήμη και προγραμματίζουν το μέλλον.
Συμπάσχουν
Μελέτες αποδεικνύουν ότι οι όρνιθες διαισθάνονται και συμπάσχουν όταν τα μικρά τους ή άλλες όρνιθες είναι σε αγωνία ή σε κίνδυνο, ασχέτως της απόστασης. (Edgar et al., 2011)
Μαθαίνουν
Η όρνιθα είναι υπερπροστατευτική με τα μικρά της. Αρχίζει να τα εκπαιδεύει ενώ βρίσκονται ακόμα μέσα στο αυγό, επικοινωνώντας μαζί τους με φωνούλες και γουργουρητά και εκείνα ανταποκρίνονται με τιτιβίσματα.
Αργότερα, τα μαθαίνει τι είναι ασφαλές να τρώνε και τι όχι.
Τα κοτόπουλα μαθαίνουν και από προσωπικούς πειραματισμούς. Αν τους δοθούν κόκκοι απλοί και κόκκοι άλλου χρώματος με αντιφλεγμονώδη ουσία, αντιλαμβάνονται την επίδραση της ουσίας και όταν έχουν κάποια πληγή, καταναλώνουν επιλεκτικά τα αντιφλεγμονώδη. (Danbury et al., 2000)
Όταν μια όρνιθα αποκτήσει μια γνώση ή συμπεριφορά, αυτή διαδίδεται και αντιγράφεται από όλες τις όρνιθες του κοτετσιού ή της μονάδας. Συμπεριφορές μαθαίνονται ακόμα και μέσω οθόνης. (PMAF, n.d.)
Αντιλαμβάνονται
Δύο μέρες αφού γεννηθούν, τα κοτοπουλάκια είναι ήδη σε θέση να υπολογίσουν νοητικά ποσότητες μέχρι 5 αντικειμένων. Επιπλέον, καταλαβαίνουν τη «μονιμότητα των αντικειμένων», δηλαδή ότι τα αντικείμενα συνεχίζουν να υπάρχουν και όταν δε βρίσκονται στο οπτικό τους πεδίο, ικανότητα που τελειοποιούν μεγαλώνοντας.
Έχουν τη δυνατότητα να ξεχωρίσουν, ανάμεσα σε δύο φωτογραφίες, αυτή που απεικονίζει την όρνιθα που γνωρίζουν, ακόμα και αν η φωτογραφία δείχνει το ζώο σε νεότερη ηλικία ή μέρος μόνο του σώματός του. (Domken & Zayan, 1998)
Έχουν κοινωνική οργάνωση
Έχουν αυστηρή κοινωνική ιεραρχία, με κάποια ζώα να κυριαρχούν πάνω στα υπόλοιπα. Τα υφιστάμενα κοτόπουλα μιμούνται τη συμπεριφορά του κυρίαρχου.
…και πολυσύνθετη επικοινωνία
Χρησιμοποιούν μια πλούσια γκάμα εξεζητημένων φωνημάτων για να επικοινωνούν μεταξύ τους, με πάνω από 30 καλέσματα και προειδοποιήσεις, το καθένα με διαφορετικό νόημα. Η προειδοποίηση για τον κίνδυνο που έρχεται από ψηλά διαφέρει από την προειδοποίηση για χερσαία απειλή.
Οι επιστήμονες συγκρίνουν τις επικοινωνιακές τους ικανότητες με αυτές κάποιων πρωτευόντων θηλαστικών.